علت ریزش مو در مردان چیست؟

علت ریزش مو در مردان چیست؟ 

ریزش مو در مردان یکی از مشکلات شایع و در عین حال پیچیده‌ای است که تأثیرات بیش از ظاهری دارد؛ به‌طور همزمان می‌تواند بر سطح اعتماد به نفس، سلامت روانی، تصویر بدن و حتی کیفیت زندگی اثر بگذارد. مطالعات نشان می‌دهند که تقریباً نیمی از مردان تا سن ۵۰ سالگی در سطحی از ریزش یا کاهش تراکم مو قرار می‌گیرند.دلایل ریزش مو متعدد و ترکیبی هستند: ژنتیک، هورمون‌ها، عوامل محیطی، سبک زندگی، تغذیه، بیماری‌ها و داروها، همگی بالقوه نقش دارند.

درک دقیق علل ریزش مو، به ویژه در مردان، می‌تواند به انتخاب رویکردهای درمانی و پیشگیرانه مؤثر کمک کند. در این مقاله، ابتدا به بررسی مکانیزم طبیعی رشد و چرخه مو می‌پردازیم، سپس علل اصلی و جانبی ریزش مو در مردان را شرح می‌دهیم، به عوامل تشدیدکننده می‌پردازیم، روش‌های تشخیص را مرور می‌کنیم، سپس پیامدهای روانی–اجتماعی این پدیده را بررسی کرده و نهایتاً راهکارهای پیشگیری و درمان را مطرح می‌کنیم.

چرخه رشد مو چگونه است؟ 

به‌طور کلی، رشد مو دارای سه مرحله است:

1. آناژن (مرحله رشد فعال): در این مرحله سلول‌های فولیکول تقسیم می‌شوند و ساقه مو بلند می‌شود. این مرحله می‌تواند چند سال طول بکشد (معمولاً ۲ تا ۶ سال).

2. کاتاژن (مرحله انتقالی): این مرحله کوتاه است و مو از حالت رشد فعال خارج شده و فولیکول به تدریج کوچک می‌شود.

3. تلوژن (مرحله استراحت و ریزش): پس از پایان فاز تلوژن مو می‌ریزد و فولیکول وارد فاز جدید رشد می‌شود. در یک پوست سالم، این چرخه به شکلی متوازن انجام می‌شود، یعنی موهای جدید جایگزین موهای ریخته می‌شوند. اگر این تعادل به هم بخورد، کاهش تراکم مو یا ریزش محسوس اتفاق می‌افتد.

پیشنهاد می شود مقاله : چه قرصی برای رشد مو و ناخن خوب است؟ را مطالعه کنید.

چرا چرخه مو دچار اختلال می‌شود؟

اگر مرحله آناژن کوتاه‌تر شود یا فولیکول به‌تدریج فعالیتش را از دست بدهد، موهایی که تولید می‌شوند نازک‌تر، کوتاه‌تر و کم‌رنگ‌تر خواهند بود. در برخی موارد فولیکول ممکن است آن‌قدر کوچک شود که دیگر مو تولید نکند، و این منجر به طاسی می‌شود. پس، ریزش مو وقتی رخ می‌دهد که تعادل بین رشد و ریزش مو به گونه‌ای به هم می‌خورد که موهای جدید نتوانند جایگزین موهای ریخته‌شده شوند؛ یا اینکه تعداد فولیکول‌های فعال کاهش یابد.

علل اصلی ریزش مو در مردان

در مردان، چند علت اصلی و شایع وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. در ادامه، مهم‌ترین علل را بررسی می‌کنیم.

ریزش مویی الگوی مردانه (آلوپسی آندروژنتیک)

یکی از شایع‌ترین علت‌ها در مردان، آلوپسی آندروژنتیک (Androgenetic alopecia یا همان طاسی مردانه) است. این حالت عمدتاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و هورمونی است.

مکانیسم

• این نوع ریزش مو معمولاً تحت تأثیر هورمون آندروژن، به‌ویژه دی‌هیدروتستوسترون (DHT) رخ می‌دهد. DHT از تبدیل تستوسترون به وسیله آنزیم 5-آلفا-ریداکتاز تولید می‌شود و فولیکول‌های مو را حساس‌تر یا کوچک‌تر می‌کند.

• فولیکول‌ها به‌تدریج شبیه فولیکول‌های بسیار نازک (vellus) می‌شوند، موها نازک‌تر و کوتاه‌تر می‌شوند و نهایتاً ممکن است فولیکول دیگر مو تولید نکند.

• الگوی آن معمولاً شامل عقب‌نشینی خط مو در دوطرف شقیقه‌ها (به شکل حرف M) و کاهش تراکم در قسمت بالای سر (تاج سر) است.

شیوع

مطالعات نشان می‌دهند که این نوع طاسی در بسیاری از مردان دیده می‌شود: برای مثال تقریباً دو-سوم مردان تا سن ۳۵ سالگی درگیر آن هستند.

نقش ژنتیک

ژنتیک در این نوع ریزش مو نقش بسیار مهمی دارد. فولیکول‌هایی که به DHT حساس‌تر هستند، در افرادی که مستعد هستند تعداد و سرعت کوچک شدن بیشتری دارند. ژن گیرنده آندروژن (AR gene) یکی از ژن‌هایی است که بر حساسیت فولیکول‌ها به DHT تأثیر می‌گذارد. 

به این ترتیب، آلوپسی آندروژنتیک تقریباً مهم‌ترین علت ریزش مو در مردان محسوب می‌شود.

عوامل هورمونی و تغییرات داخلی

علاوه بر DHT و آندروژن‌ها، سایر تغییرات هورمونی نیز می‌توانند موجب ریزش مو در مردان شوند.

• اختلالات تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری تیروئید) می‌توانند منجر به ریزش مو شوند. 

• اختلالات در هورمون آندروژن یا تغییرات سطح آن ممکن است فولیکول‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. 

• به‌ویژه در مردان، حساسیت فولیکول‌ها به DHT یا میزان DHT می‌تواند متفاوت باشد و موجب شدت متفاوتی از طاسی شود. 

پیشنهاد می شود مقاله : معرفی 10 قرص مکمل برای درمان ریزش مو را مطالعه کنید . 

۳. عوامل تغذیه‌ای و کمبودهای تغذیه‌ای

تغذیه مناسب یکی از پایه‌های سلامت مو است. کمبود مواد مغذی حیاتی می‌تواند موجب ریزش مو شود یا سرعت ریزش را افزایش دهد. برخی از این مواد عبارتند از: پروتئین کافی، آهن، روی، ویتامین D، بیوتین، و سایر ویتامین‌های گروه B.

به‌عنوان مثال، اگر مردی دارای رژیم غذایی ضعیف باشد یا کمبود آهن داشته باشد، ممکن است موهای او نازک‌تر شده و بیشتر بریزد. 

استرس، شوک فیزیکی یا روانی

ریزش موی موقت (مانند تلوژن افلوویوم Telogen Effluvium) می‌تواند ناشی از استرس شدید، جراحی، بیماری‌های پیشرفته، کاهش وزن ناگهانی یا شوک عاطفی باشد. 
در این حالت، موها به‌طور ناگهانی وارد فاز ریزش می‌شوند و چند ماه بعد ممکن است مجدداً شروع به رشد کنند.

بیماری‌ ها، عفونت‌ها و داروها

بعضی بیماری‌ها و داروها نیز می‌توانند عامل ریزش مو باشند:

• عفونت‌های پوست سر مانند قارچ ها (مثلاً تینه‌آ کپی‌تیس) می‌توانند موجب ریزش مو شوند. 

• برخی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی، داروهای ضد فشار خون، داروهای ضد افسردگی، داروهای قلبی ممکن است به‌عنوان عارضه جانبی ریزش مو داشته باشند.

• برخی اختلالات سیستم ایمنی مانند آلوپسی آره‌آتا (Alopecia areata) که باعث ریزش سکه‌ای مو می‌شود، نیز در مردان مشاهده می‌شود.

عوامل مرتبط با سبک زندگی و مراقبت از مو

سبک زندگی و مراقبت‌های موی ناصحیح نیز می‌توانند در ریزش مو نقش داشته باشند یا آن را تشدید کنند:

• مدل‌های مو و حالت‌هایی که مو را به‌طور مداوم کشیده، فشار می‌دهند یا مجبور به تنش مکانیکی می‌کنند (مانند کش‌دادن زیاد یا گیس بافت محکم)؛ این حالت به‌ویژه در مدل‌های موی خاص دیده می‌شود و به آن تریکوتیلومانیا (Trichotillomania) یا کشیدن مو نیز مرتبط است.

• استفاده بیش از حد از حرارت، مواد شیمیایی، یا رنگ و دکلره ممکن است به فولیکول‌ها آسیب برساند و ریزش مو را تسریع کند. 

• سیگار کشیدن، مصرف الکل، تغذیه ضعیف، خواب ناکافی و ورزش نکردن نیز از عوامل تشدیدکننده هستند (گرچه ممکن است به‌عنوان علت اصلی در نظر گرفته نشوند). برخی پژوهش‌ها سیگار را با شدت بیشتر ریزش مو ارتباط داده‌اند.

پیشنهاد می شود مقاله : بهترین مکمل‌ های گیاهی برای درمان ریزش مو را مطالعه کنید.

تشخیص و ارزیابی ریزش مو

برای اینکه بتوان علت دقیق ریزش مو را شناخت و درمان مناسب تجویز کرد، مراحل تشخیص و ارزیابی اهمیت دارد.

تاریخچه پزشکی و خانوادگی

پزشک یا متخصص پوست (درماتولوژیست) معمولاً از شما می‌پرسد:

• از کی متوجه ریزش شدید مو شدید؟

• آیا والدین یا خویشاوندان شما دچار طاسی بودند؟

• آیا بیماری زمینه‌ای دارید (مثل تیروئید، دیابت، کم‌خونی)؟

• آیا دارویی مصرف می‌کنید که ممکن است ریزش مو ایجاد کند؟

• تغذیه، استرس، خواب، سبک زندگی‌تان چگونه است؟

جمع‌بندی

ریزِش مو در مردان یک چالش چندوجهی است که ترکیبی از علل ژنتیکی، هورمونی، تغذیه‌ای، سبک زندگی، و عوامل محیطی در آن نقش دارند. مهم‌ترین علت، آلوپسی آندروژنتیک، یعنی طاسی مردانه الگوی مشخص، است که با حساسیت فولیکول‌ها به DHT و زمینه ژنتیکی شکل می‌گیرد. همراه با آن، عوامل دیگری مانند تغذیه نامناسب، استرس، داروها، بیماری‌ها و مراقبت ناصحیح از مو ممکن است سرعت یا شدت ریزش را افزایش دهند.

تشخیص دقیق، مشاوره با متخصص پوست، شروع به‌موقع درمان یا تغییر سبک زندگی، و انتخاب رویکرد متناسب با وضعیت فرد از الزامات مدیریت موفق این وضعیت هستند. اگرچه بازگرداندن کامل موهای ازدست‌رفته همیشه ممکن نیست، اما می‌توان سرعت ریزش را کاهش داد، تراکم مو را حفظ کرد، و تاثیر روانی–اجتماعی آن را کاهش داد.در نهایت، مهم آن است که افراد بدانند ریزش مو تنها یک مسئله ظاهری نیست؛ بلکه می‌تواند بر اعتماد به نفس، تصویر بدن و کیفیت زندگی اثر بگذارد و لازم است با نگرش علمی و واقع‌بینانه به آن پرداخته شود.